بررسی و نقد کتاب
کتاب، یک کتاب درسی است، پر از نمونه. و ازین جهت که توسط یک معلم، معمار و پژوهشگر نوشته شده حائز اهمیت است. در جای جای کتاب این حس می شود که گویی سر کلا س طرح نشسته ایم و نویسنده/استاد جسته گریخته اما عمیق مباحثی را طرح می کند. در سراسر کتاب نویسنده با بررسی آثار معماری متعدد نشان می دهد چگونه معماران بزرگ طراحی میکنند به خصوص اینکه با تاکید بر نقش تاریخ بر طراحی معاصر، دست طراحان این بناها را در استفاده از مدل ها و نمونه های دیگر رو می کند.
هم چنین نظریات طراحی افرادی چون وندروهه، کان و الکساندر و ... بررسی و نقد می شوند. نویسنده به خوبی ضعف این نظریات را در توصیف و تجویز طراحی نشان می دهد. تا این که در پایان جواب خود را رو کند. وی با اشاره به نظرات پوپر در فلسفه علم دیدگاه خود را درباره فرایند طراحی بر پایه ی مدل پوپر ارائه می دهد.
علت این که به این کتاب 3 از 5 دادم شاید تنها به دلیل متن ثقیل آن باشد مترجمان آن را به نویسنده نسبت می دهند اما فکر میکنم ترجمه نیز مشکلاتی دارد. هم چنین گاهی ملال انگیزی مطالب، درست مثل یک کلاس درسی بود. و این شاید تاکید دوباره ای است بر درسی بودن کتاب. ازین جهت هرچند برای یک فارغ التحصیل ارشد ملال آور باشد بعید نیست برای دانشجوی کارشناسی جذاب و مفید باشد.
اما با همه ی این ها نویسنده در جای جای کتاب فرضیات و گزاره های نظری مستدل تر و مدون تری را هم مطرح کرده. با این قید که باز هم اگر همان قیاس کلاس درس را در نظر داشته باشیم می بینیم که این ایده ها خام مانده و به خوبی تدوین و صورت بندی نشده اند. درست شبیه به استادی که در کلاس درس ایده هایی ناشی از تجربه و عمل و اندیشه ی خود در سال ها ارائه می دهد که گرچه (بخصوص در مورد این نویسنده) بسیار پخته اند، اما به خوبی جویده نشده و مدون نیستند. این نکته بخصوص در مورد مفهوم چشمان منتظر خودنمایی میکند. طوری که ابهام در آن تا انتهای کتاب خواننده را آزار می دهد.
فصل های کتاب متنوع و کوتاه اند طوری که خواننده در هر فصل از کتاب با یکی از مضامین معماری (ترسیم، سازه، نور، مصالح، تاریخ و ...) از زاویه نگاهی اغلب نو روبرو می شود. گویا همان طور که نویسنده هم اشاره کرده اغلب مطالب گزیده یا بسط یک سخنرانی هستند.
نگاه نویسنده در مورد ترسیم، مصالح، دفتر کار و مدرسه، سفر کتاب و خاطره جالب و کم نظیر بود. اما در مقابل برخی بخش ها مثل زبان بومی، زبان معماری و ... مغشوش بودند. فصل هایی مثل آیا مهم است؟، دفترکار و مدرسه و ... به خوبی نشان می دهند که نویسنده در فضای مدرسه مخاطب چه نوع سوالات و دغدغه هایی بوده است.
نوع کتاب می تواند قالب خوبی برای نوشتن کتاب های درسی توسط اساتید معماری باشد. اخیرا تلاش هایی ازین دست مثلا در کلاس های درسی استاد مهدی حجت شده، گردآوری و تدوین نظرات زمینه ی نقد و اعتلای آن ها را فراهم می کند.
ایده های جالب نویسنده در مورد فرایند طراحی و ...
معماری تفکر غیر زبانی و بصری است/انتخاب های بصری/نوآوری-استمرار/تفاوت نظریه طراحی و روش شناسی طراحی/نقد گونه شناسی و محدودیت های آن در معماری / زبان معماری / اهمیت مدل های در فرایند طراحی / مدل پوپری فرایند طراحی / چشمان منتظر / فرهنگ طراحی مقبول یک طراح / مسایل خودساخته، ضرورت های خود-ساخته در طراحی / مفهوم طراحی به عنوان امری مستقل ابداع قرن بیستم بوده / تمایز میان ظاهر و موضوع آلبرتی / ترسیم فعالیتی پیش تنظیم کننده / تفکر و ترسیم* / ادراک فضا و حرکت / ادراک تصاویر / ادراک فضا در مدل های رایانه ای . تاثیر عکاسی و کتاب بر انتشار ایده ها در معماری / دست ورزی با تصاویر و ایده پردازی / نقش حافظه در فرایند طراحی / رهایی از سبک و پرداختن به خود مساله طراحی غیر ممکن است / مصالح / عدم بازنمایی مصالح و بافت در ترسیمات / مدرسه و دفتر کار / رشد معماری تکاملی است یا ... / مدرسه بوزار و باهاوس و تاثیر بر طراحی
