گنجه

نمایه ی کتاب های هنر و معماری

گنجه

نمایه ی کتاب های هنر و معماری

گنجه

همه ما میدونیم که بازار کتاب بخصوص هنر و معماری حسابی داغه! اما گاهی برای خرید یا خوندن یه کتاب دچار تردید و دو دلی میشیم! گنجه جایی برای معرفی، نقد، و گاهی خلاصه کتاب های هنر و معماری است.

جمعی از دانشجویان ارشد،دکتری تهران مدرس و بهشتی

آخرین نظرات


همه ی ما با زبان معمول رشته ی معماری آشنا هستیم. فرم، عملکرد و ... که در این میان فرم و کیفیت بصری طرح بیش از همه مورد توجه قرار میگیرد. البته این توجه بیش از اندازه اتفاقی نیست. چنان که یوهانی پالاسما در کتاب چشمان پوست به واکاوی ریشه های فلسفی، تکنولوژیکی و ... این توجه و ارجحیت بینایی در تمدن غرب میپردازد. کتابی که اتفاقا خیلی زود به یکی از کتب درسی دانشکده های معماری سراسر جهان تبدیل شده است. در این نوشتار کوتاه سعی میکنم شما را با این کتاب آشنا کنم.


 در بخش نخست کتاب نویسنده با نگاهی متفاوت و مستدل به بیان، تعریف و جایگاه حواس مختلف می پردازد و با نقد نظریه های کلان نگره های بینایی محور، حس لامسه را مادر حواس نامیده و سعی در برقراری ارتباط میان این موضوع و طراحی معماری دارد.یک معماری حس بنیاد،تن محور و انسان گرا. در ادامه نویسنده به بررسی پدیده مدرنیته و پسامدرنیته پرداخته و از میان آن ها ویژگی های مثبت هرکدام را استخراج میکند.یوهانی پلاسما، در باب معماری فضای گفتاری و فضای دیداری را در تقابل با هم قرار داده و در این باره می گوید: "همانطور که سلطه  ی بینایی جایگزین سلطه شنوایی شده است،تفکر موقعیتی نیز جای خود را به تفکر انتزاعی داده است....گرچه کلمات ریشه در کلام گفتاری دارند، اما نوشتن مستبدانه آن ها را تا ابد در میدان بینایی محبوس می کند،یک فرد با سواد هرگز نمی تواند دیگر بار درک و حسی را بازیابد که افراد صرفا متکی به ارتباط گفتاری از کلام دارند."

در ادامه نگاه معماران دیگر به معماری بیان می شود به طور مثال توصیفات لکوربوزیه از معماری کاملا نشان از یک معماری چشم محور دارند نه یک معماری همه جانبه که تمامی حواس انسان را درگیر کند. امروزه ما طراحان، شدیدا درگیر معماری تصاویر دیداری شده ایم ،معماری به جای انکه یک رویارویی بدنی موقعیت مند باشد به هنر عکس های چاپی بدل شد که در این فرهنگ حتی نگاه نیز عمق و انعطافش را از دست داده و به تصویری تخت و یک رو تبدیل شده است. نویسنده از جدالی میان حس بینایی و لامسه نیز سخن می گوید که در معماری امروز باید به دنبا ل حد تعادلی در هریک بود.

از دیگر مواردی که مورد نقد قرار گرفته است مصالح ماشین ساخت امروزی هستند که دیگر اثری از گذشته و مرور زمان (بعد زمان) و حتی روند ساخت در خود ندارند و به گونه ای شاید بتوان گفت نوعی بی هویتی و ترس در آ نها احساس میشود،ترسی که با ترس ما از مرگ مرتبط است.

 

در بخش دوم نویسنده به طور مجزا به هریک از حواس و رابطه ی آن ها باهم پرداخته و با آوردن مثال ها و توصیفات بسیار دقیق و جذابی سعی در بیان همپوشانی و در هم تنیدگی حواس دارد. در ابتدای این بخش بدن به عنوان مرکز در نظر گرفته شده و همه چیز حول آن تعریف میشود برای مثال نویسنده میگوید: " من خود را در شهر تجربه میکنم و شهر از طریق تجربه ی بدنی من است که وجود دارد.شهر و بدن من یکدیگر را تعریف و تکمیل می کنند.من در شهر ساکنم و شهر در من....بدن های ما و حرکاتمان در تعامل مدام با محیط هستند."

پس از آن نیاز زنجیره وار حس ها به یکدیگر را بیان میکند و در باب معماری میگوید:" یک اثر معماری به عنوان مجموعه ای از عکس های جداگانه درک نمی شود، بلکه در حضور مادی و معنوی تماما تجسم یافته اش تجربه می شود.یک اثر معماری ساختارهای بدنی و ذهنی را یکی میکند و درهم می آمیزد."

نویسنده چشم را عنصر فاصله گذار میداند که در مقابل حس لامسه که باعث نزدیکی و صمیمیت می شود قرار می گیرد. همانطور که در زندگی روزانه  نیز تجربه شده است، در حالات عاطفی و برانگیخته انسان معمولا چشم های خود را میبندد و از حس لامسه و بویایی بهره میگیرد.

آنچه که درمعماری امروز به فراموشی سپرده شده است، توجه به معنای هستی شناختی هریک از عناصر معماری است، اینکه هریک چه هدف و مفهومی را در خود نهفته دارند و معمار باید متناسب با ذات آن، آن را به کار برد.

 

یکی دیگر از نکاتی که در این بخش از کتاب مورد توجه قرار گرفته است،اهمیت دادن به صوت و حس شنوایی است. زیرا صوت می تواند منتقل کننده ی حالات و اتفاقات جاری در یک فضا باشد.

در مقابل صوت ما با سکوت مواجه هستیم ولی سکوتی که در معماری از آن سخن گفته می شود سکوتی متفاوت است، به گفته ی نویسنده:" سکوت معماری سکوتی است گویا و پذیرا، سکوتی که تاثیر می پذیرد، به خاطر می سپارد و به یاد می آورد.یک اثر قدرتمند معماری تمامی صداهای بیرونی را ساکت  می کند و توجه مارا به خودمان معطوف و متمرکزمی کند..."

 

نویسنده سپس به سراغ حس بویایی رفته، وی به بیان مثال های دقیقی از بوی فضاهای مختلف می پردازد و تفاوت آن ها را اشکارا بیان کرده و اهمیت توجه به آن در طراحی معماری را گوشزد میکند. پالاسما معتقد است که، انسان از آغاز زندگی بر روی کره ی زمین برای گذراندن زندگی خود حرکاتی را انجام میداده، کنش ها و واکنش هایی که در نهاد او جا خشک کرده اند. از آنجایی که معمار ی محیطی برای گذران زندگی انسان طراحی می کند، پس باید به این خصلت های رفتاری آغازین توجه داشته باشد.

 

یکی دیگر از مفاهیم کلیدی این کتاب، همذات پنداری فرافکنانه است.مفهوم " همذات پنداری فرافکنانه" که ملانی کلاین آن را مطرح می کند به این معناست که در واقع تمام داد و ستدها و برهم کنش های انسانی، فرافکنی پاره هایی از "خود" بر دیگری است. ارتباط گیری با یک بنا نیز به همین شکل صورت میگیرد. معماری در واقع یک رابطه ی مستقیم است از بدن معمار به بدن کسی که با اثر مواجه شده است.

 

وظیفه ی معماری:

معماری هنر همسازی میان ما و جهان است و این میانجی گری از طریق حواس صورت می پذیرد. به گفته ی فرانک لوید رایت: " انچه امروز در معماری بیش از هرچیزی به آن نیاز است درست همان چیزی است که در زندگی به آن نیاز است.انسجام و یکپارچگی..." ضرورت به کارگیری این بیانیه در باب رسالت معماری امروز بیش از پیش است و این دیدگاه فهم کامل وضعیت انسانی را می طلبد.

 

 

به هر حال، آنچه کتاب چشمان پوست را ویژه کرده است، نگاه همه جانبه و دقیق و تخیل بالا و توصیفات شاعرانه و ادبی و چند بعدی نویسنده است.

 

 

کتاب چشمان پوست، معماری و ادراکات حسی

نظرات  (۴)

به نظرم نوع و گونه توجه به معماری در این کتاب، تا حدودی نگاهی جزمی و ارزشی است. برای مثال به چه دلیل معماری صرفا چشم محور؟ مگر معماری با چشم آغاز نمی شود و با عناصر دیگر حسی تکامل نمی یابد و آیا چنین امکانی وجود دارد که معماری بدون ظاهرش بتوان ارزیابی نمود؟ هیچ احتمالی وجود ندارد که فردی با تجربه معماری غنی خود را اسیر یک حس کند و تمام!در خواندن کتب فلسفی در باب معماری سوال پیش می آید که چرا سعی می شود بر بدیهیات بیش از پیش از تاکید شود و مفاهیمی کاملا سطحی بصورت پیچیده بیان گردند در حالیکه هدف هر بیانی نمایش چهارچوب و انسجامی است که در یک موضوع وجود دارد و نمود عالی این مطلب را می توان در کروکی های معماری دید و همیشه این جمله به ذهنم می آید که " تو معماری را می نویسی و من آن را می سازم"، شاید تفاوت در همین نکته باریک است. به چه دلیل باید در نوشته ای نشان داده شود که یک جای کار می لنگد و چرا هدف تکامل دادن اوضاع نیست؟ 
پاسخ:
سلام
ممنون ازین که متن رو با این دقت خوندین

- نکته ی اول که در مورد معماری چشم محور و ... گفتین. این که گفتین جزمی هست کتاب خب شاید ایراد از معرفی کتاب بوده که سوتفاهم هایی ایجاد کرده به نظرم حتما کتاب رو که اتفاقا کتاب کوچک و مختصری هم هست رو بخونین. اما این که معماری با چشم آغاز میشه و با حواس دیگر تکامل می یابد و ... رو اجازه بدین بعد از خوندن کتاب بحث کنیم چه این که الان زبان مشترکی برای گفت و گو نداریم :)
- نکته دوم ک در مورد کتب فلسفی در باب معماری فرمودین. من منظورتون رو از کتب فلسفی معماری نفهمیدم دقیقا به چه نوع کتاب هایی کتاب فلسفی میگین؟ میشه مصداقی بیارین که هر دو خونده باشیم؟ اون وقت میتونم نظرتون رو بفهمم و ببینم موافقم یا مخالف. یه کتاب مشترک که هر دو خونده باشیم مثلا از منابع کنکور یا ... . من این کتاب حاضر رو جزو کتب نظری معماری میدونم مثلا شبیه کتاب های لوگوربوزیه
- سومی هم جمله ی تو معماری را مینویسی و من آن را می سازم. در مورد این جمله سواد ندارم :) ولی یادمه دکتر حجت نسبت بهش خیلی حساس بودن و این جمله رو و کسی که این رو در ایران مطرح کرده رو غرض ورزی هایی داشتن البته نمیدونم درست فهمیدم حرف ایشون رو یا نه ...در مجموع فعلا برای خودم سواله و نظری ندارم
- چهارم این که آیا هدف این کتاب صرفا انتقاد است یا نقدی سازنده و به تکامل اوضاع؟ اتفاقا این کتاب با ذکر نمونه های زیادی از کارهای استیون هال، زومتور و ... در صدد اصلاح و بازگرداندن اون کیفیت های از دست رفته ی حسی به معماری است. و صرفا انتقاد و غر غر نیست.
۰۷ خرداد ۹۷ ، ۱۷:۳۶ مهبد نوروزی
کلا پلاسما به آثار زومتور علاقه داره و به نظر منم بیانش تو این کتاب صرفا انتقادی نبوده
پاسخ:
ممنون از توضیحتون

سلام. پالاسما گفتند ک شش اصل اگر در معماری امروز نباشند باعث تباهی هستند یکی از اونها "اهستگی" متاسفانه خیلی نتونستم چیزی پیدا کنم. منبعی در این مورد میشناسید

پاسخ:
سلام متن انگلیسی کتاب رو پیدا کنید از سایت زیر
https://libgen.is/
و بعد اون قسمت ببینید معادل اهستگی چی گفته
اون رو سرچ کنید

سلام. خیلی دنبال این کتاب گشتم پیدا نشد. چطور میتونم بخرم؟  خود کتاب و یا فایل کامل پی دی اف. ممنون

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">